De spectaculaire natuur van Nieuw Zeeland

Volgens vele reisfolders is Nieuw Zeeland zeer rijkelijk toebedeeld met spectaculair natuurschoon. Om dat te illustreren heb ik aan dit artikel wat zelfgemaakte vogelfoto's toegevoegd van spectaculaire soorten die men hier kan waarnemen: merel, vink, en heggemus. Hé, hadden we die niet ook al in de tuin in Nederland?

Landschappelijk gezien mag dat spectaculaire misschien kloppen, qua soortenrijkdom van hogere dieren lijkt dat vooralsnog opgeblazen verkooppraat. Voor de groepen die ik het best kan overzien (vogels, zoogdieren) is het een zeer armoedig land.

Neem het aantal zoogdieren dat hier van nature voorkomt. Dat is er precies welgeteld één (1). De verklaring daarachter is simpel: Nieuw Zeeland splitste zich 80 miljoen jaar geleden af van Australië/Antarctica, en dreef steeds verder weg. En die 80 miljoen jaar geleden is in het Krijt, toen er overal nog vrolijk dino's op de aarde rondhuppelden, en zoogdieren nog niet uitgevonden waren. Toen zoogdieren eenmaal hun kansen kregen en konden dansen op de botten van de dino-kerkhoven, was Nieuw Zeeland inmiddels te ver afgedreven om nog gekoloniseerd te kunnen worden. Het enige zoogdier dat het wel gelukt is hier aan te komen is een vleermuissoort, waarmee meteen duidelijk is hoe dat kan dat er toch nog een soort zoogdier voorkomt.

Natuurlijk zijn er wel vele zeezoogdieren, zoals walvissen, zeehonden, zeeleeuwen en zeeolifanten. En dat het boekje over zoogdieren van Nieuw Zeeland ondanks al het vorige toch aardig gevuld is, is enkel te danken aan die ene soort zoogdier die hier een paar honderd jaar geleden kwam aanwaaien: de mens.
Want het land waar ze aankwamen was zo leeg zonder de vertrouwde egeltjes, haasjes en andere bekende diertjes. Inderdaad: al het bekende spul wat we vanuit Europa kennen komt hier voor: egels, wezels, hermelijnen, konijnen, hazen, wilde zwijnen, gemzen, edelherten, en natuurlijk de nodige ratten en muizen. Plus nog verscheidene introducees uit Australie (Wallabi´s, een soort mini-kangoeroe, en oposssum), Azie en Noord Amerika (verscheidene hertensoorten). De enige echte grote ontbrekende uit Europa is de ree – en wolven, beren en otters heeft men natuurlijk ook niet geintroduceerd, want soorten die je haat ga je natuurlijk niet uitzetten.

Vrijwel al deze soorten worden tegenwoordig aangeduid als “pest”, een plaag dus. Ratten, katten en honden hebben de populatie van sommige inheemse soorten vogels letterlijk gedecimeerd, en ook de lieve egeltjes doen daar natuurlijk dapper aan mee. Al met al kun je zeggen dat de mens een enorm stempel op de natuur hier heeft gedrukt.

Het is trouwens erg verleidelijk om in de val te trappen dat enkel de stoute westerlingen hier de boel verknald hebben, en dat de lieve, in harmonie met de natuur levende maori's geen kwaad deden. De maori's kwamen maar een jaar of 500 eerder dan de blanken, en ook zij hebben voor de nodige introducties van uitheemse dieren, en uitroeiing van inheemse dieren gezorgd.

Bij vogels is dat niet heel anders, al is dat een stuk minder drastisch. Vogels komen hier van nature uiteraard wel voor, om de simpele reden dat ze naar het geisoleerde land konden vliegen. Echter, de diversiteit aan oorspronkelijke vogels is uiterst mager – natuurlijk omdat het nogal een afstand is om te vliegen, en omdat Nieuw Zeeland op geen enkele trekroute ligt. Je gaat als vogel natuurlijk niet in het wilde weg de oceaan opvliegen om vervolgens per ongeluk 1000 km verderop wat eilanden tegen te komen waar je je op kunt vestigen.

Het vogelboek met alle vogelsoorten van Nieuw Zeeland is dan ook akelig dun in vergelijking met de boeken van Europa of Noord Amerika (om nog maar te zwijgen over het vogelboek van Mexico of Brazilie). De groep vogels die verreweg het grootste aantal pagina's beslaat zijn de stormvogels: van die vervelende beesten die hopeloos op elkaar lijken, en die je nooit ziet omdat ze altijd op zee zitten. Beesten die hier dus eigenlijk niet eens voorkomen, maar die er toch in staan omdat er af en toe eens een kneus is die zich per ongeluk op het strand laat aanspoelen na een storm.

Zangvogels ontbreken vrijwel geheel (net mijn favoriete groep), en meer dan de helft van wat hier voorkomt aan zangvogels is ook nog eens geintroduceerd vanuit Europa, wederom door de mens, omdat ze de merel, de zanglijster, de huismus en de spreeuw kennelijk zo misten van thuis.
Dus 's ochtends klinkt het hier verdacht veel als thuis in Nederland: veel zanglijster- en merelgekweel (erg mooi, daar niet van), met daarnaast geelgors, vink, heggemus, groenling, en heel veel putters. Precies alles wat we thuis in Nederland ook hoorden. Af en toe hoor je eens eens een onbekend vogelgeluid, maar het mereldeel 's ochtends is toch echt Europees. Het bizarre is dan dat een beest als de veldleeuwerik, die in Nederland de laatste vijftien jaar letterlijk gedecimeerd is en die je tegenwoordig moet opsporen met een lantaarntje, hier in Nieuw Zeeland veelvuldig te horen is.

Waarschijnlijk is die overheersing van Europese zanggeluiden omdat de paar soorten die hier van ature voorkomen niet echte zangtalenten zijn. Vinkachtigen, lijsterachtigen, leeuweriken, mezen, loof- en rietzangers, grasmussen, maar ook suboscines, vireo's, wielewaalachtigen, het komt hier allemaal niet voor van nature – en dat zijn juist de groepen die sterk ontwikkelde zang hebben.

Maar ook onder andere vogelgroepen zijn er veel introducees, bij voorbeeld kwartels, fazanten, wilde eenden en stadsduiven. Het valt op dat het alleen de bekende standvogels van Europa zijn die hier met succes geintroduceerd zijn. Alle trekvogels van Europa ontbreken, om begrijpelijke redenen: die zijn weggetrokken na introductie, hun aandrang om met het wisselen der seizoenen weg te wezen gewoon volgend – om daarna waarschijnlijk jammerlijk in zee omgekomen te zijn.
De enige standvogels van Europa die hier echt missen zijn de mezen (waarschijnlijk geen geschikte broedplekken??), winterkoning en de meeste kraaien (alleen roek komt hier voor plus nog een oorspronkelijke ekstersoort).

Het doet je weer beseffen hoe sterk de mens z'n stempel op de natuur gezet heeft, vooral op zo'n stel eilanden als hier.

Hoe dat zit met de plantenwereld kan ik nog niet goed beoordelen. Hier voor het huis staat een beuk die op het punt staat uit te barsten in overdadig pril blad, en vandaag nog een zomereik, veel eucalyptus en ook veel populieren gezien. Maar over de oorspronkelijkheid van de plantenwereld later wellicht nog een stukje.