Voorjaar

Het wordt lente. De eerste tekenen zijn er, hoewel nog niet overdadig. Hoewel bepaalde bomen nog helemaal kaal zijn, staat de kapok tegenover ons huis ineens helemaal in blad.

En gisteren hoorde ik de eerste Sabia - zeg maar de merel van hier. En ineens zijn er ook veel meer vogels te zien en te horen: Sayaca zang, koekoeken, en een spechtensoort in de boom achter huis die ik nog niet eerder gezien had.

Maar ja, ondertussen wel soorverkouden. Bah :-(

Laatst haalde ik Jitse op uit "school".

J: "En Lucas vind ik lief, en Pablo, Tia Lucia, maar Amanda vind ik niet lief"
R: "Nee? Waarom vind je die niet lief?"
J: "Om die mij een klap gaf."
R: "Oh, dat is niet zo lief. Moet ik eens meekomen om haar te pakken en een lesje te leren?"
J: "Neeeee, dat is niet leuk, en dan worden de juffen boos, en haar pappa en mamma ook"
R: "Nee, dat is ook zo, daar heb je helemaal gelijk in Jitse. Zou een mooie boel zijn want dan zou op het laatst iedereen ruzie met elkaar hebben"
J: "Ja, en dan komt de politie ook nog en die neemt je dan ook nog mee".

Ons aller Geart Bosma van AMOK hoeft Jitse dus niks meer te leren met z'n anti-agressie workshops.

Wat ik doe...

"Wat doet Rinke daar nou eigenlijk?" is vaak de vraag, en met name voor de wat oudere familieleden volgt dan meestal een vaag en volstrekt onbegrijpelijk antwoord. Daarom hier wat plaatjes om te laten zien wat ik sinds ik hier zit geproduceerd heb.

Alle grafiekjes zijn onderdeel van de statistische module van cyclos; dat is software voor het beheren en administreren van alle soorten systemen van alternatief geld die er maar denkbaar zijn. Zulk soort software heeft natuurlijk ook een onderdeel "statistics" nodig, waarbij gebruikers over het hele lokaal-geldsysteem tabellen en grafieken kunnen opvragen. Deze software wordt onder meer voor LETSystemen gebruikt, onder ander Noppes in Amsterdam en De Keerkring in Groningen.

"Mooie grafiekjes, maar heb je nou echt vier maanden nodig om drie grafiekjes te tekenen? Dan is pen en papier om een grafiek te tekenen efficienter.", vragen sommigen zich nu misschien af. Ten eerste zijn het natuurlijk niet alleen deze drie grafiekjes. Maar bovendien zijn dit maar voorbeelden: de statistische module is heel flexibel: je kunt over elke periode, voor elke zelf te definieren groep van leden, voor elke zelf definieerbaar type van handel grafieken en tabellen produceren, kompleet met statistische analyse, foutenmarges en foutenbalkjes in de grafieken, en "p-waarden" die je kunnen vertellen hoe "verschillend" de resultaten echt zijn. Je kunt resultaten over een reeks van maanden, kwartalen of jaren vergelijken, of twee volstrekt willekeurige perioden met elkaar vergelijken. En alles in mooie grafiekjes die ter plekke gemaakt worden.

"Moet je daarvoor naar Brazilië?" Het antwoord is "ja en nee". Op zich niet natuurlijk. Ik werkte al eerder mee aan vorige versies van deze software, en toen vanuit mijn huis in Nederland. Echter, hier werken we in een team van nu vier programmeurs, waarbij ik de aansturing voor het statistische onderdeel doe. Ik doe hier dus veel meer ervaring op dan ik thuis in Nederland zou doen - en dat is ook nog eens handig voor het officiële "herscholings/opleidingstraject" waar ik in zit. In dat kader ben ik momenteel ook bezig met een examen voor java ontwikkelaar.

Aan de medicijnen

Ibi was laatst niet helemaal lekker: hoewel ze wel opgewekt was en normaal speelde, was ze wat snotterig, had ze lichtjes druiperige oogjes en heel lichte verhoging: 37.5. Dus we zagen geen reden om haar niet naar het kinderdagverblijf te brengen.

Al snel werden we echter gebeld: wat ze haar moesten geven.
“Geven?”
“Ja, medicijnen. Ze heeft koorts. 37.5. Wat voor medicijn geven jullie dan normaal?”.

Toen ik laatst drie dagen ziek was (met de vaderdag) vroegen ze ook al bezorgd of ik niet naar de dokter moest, en al medicijnen kreeg. Ingeborg zei toen dat ze zelf dokter was, en dat stelde ze gerust. Maar als ze geweten hadden wat voor dokter, dan waren ze niet zo gerustgesteld denk ik. Hier geldt namelijk de stelregel die in de meeste landen van de wereld geldt: een dokter die niet onmiddellijk medicijnen voorschrijft is een slechte dokter.

Is dat een probleem? Ja. Net toevallig nu ik dit schrijf staat er een nieuw bericht in de krant: “kans op wereldwijde epidemieën groot”. Enerzijds door een steeds grotere mobiliteit, anderzijds doordat oude kwalen waarvan men dacht dat we ze de baas waren steeds vaker weer de kop opsteken omdat de bacteriën die ze veroorzaken resistent worden tegen antibiotica. En dat laatste heeft alles te maken met artsen die wereldwijd bij elke onbenullige hoest een heel arsenaal aan antibiotica uit de kast trekken (naast natuurlijk de bioindustrie waar standaard de dieren antibiotica krijgen om ze op de been te houden).

Antibiotica zijn wondermiddelen. Alleen ze moeten dan wel met beleid en zorg voorgeschreven worden. Helaas is Nederland een uitzondering op dat gebied. Hier in Brazilië kun je antibiotica gewoon in de apotheek zonder recept krijgen. Zeer gevaarlijk, zeker wanneer er totaal geen medische begeleiding is zal men vaker de kuur niet afmaken, waardoor de kans op resistente bacteriestammen groter is. Enig “voordeel” is dat veel mensen te arm zijn om ze te kunnen betalen.

Ik zit vaak af te geven op alternatieve geneeswijzen. Homeopathie bij voorbeeld zie ik totaal niet zitten. Niet omdat ik niets wil aannemen dat niet 100% bewezen is; in tegendeel. Maar homeopathie is lijnrecht in tegenspraak met alle huidige wetenschappelijke kennis en logica, en bovendien is het nog nooit iemand gelukt aan te tonen dat het werkt, ook niet sinds er één miljoen dollar premie uitgeloofd is door een Amerikaan voor degene die de werking aan kan tonen in een dubbelblinde proefopstelling.

Echter, dat betekent niet dat ik per definitie tegen homeopathie ben. Reguliere artsen hebben, met de verplichte bijsluiters tegenwoordig, geen enkele mogelijkheid meer om een placebo voor te schrijven - terwijl dat toch waarschijnlijk de beste remedie is bij twee dagen een snotneus. Homeopathie kan hierbij wel een grote rol spelen. Iemand die 37.5 heeft sinds een dag, en een medicijn wil, schrijf je gewoon Echinaforce voor, en vraag je over een week terug te komen als het niet helpt. Patient blij, arts blij, en geen verspilling van antibiotica.

Couleur locale

Omdat we dachten dat jullie het misschien leuk zouden vinden iets meer te zien van hoe het er bij ons in de buurt uitziet, heb ik links en rechts een boel foto's gemaakt.



Stevige stenen huizen afgewisseld met vermolmde houten krotten. Kippen en hanen bevinden zich in menige tuin. Volkswagenbusjes (regelmatig nog met split windscreen) en kevers maken ruim 5% uit van alle voertuigen die je op straat ziet. In de lunchpauze spelen de werknemers van een recyclestation even een partijtje voetbal.



Op markante punten in het landschap, zoals deze vijfsprong, of de oever van de rivier de offers.



In het centrum van de stad oude koloniale huizen en huisjes.

Vaderdag

Eigenlijk had dit een sappig verhaal met foto’s moeten worden over hoe Rinke op sandalen de ster was van het voetbalteam van "a pequena Sereia". Het schooltje waar Jitse en Ibrich op zitten. Vandaag, zaterdag, was er namelijk een speciaal feest voor vaderdag, waarop de vaders tegen elkaar zouden voetballen. Maar helaas. Rinke was al twee dagen ziek, en voelde zich niet bij machte om er aan mee te doen. Om de kinderen het feestje niet te onthouden toog ik er vanmorgen in vliegende vaart heen. We waren nogal laat wakker geworden. Maar het bleek dat ik weer eens iets verkeerd begrepen had. Moeders werden niet toegelaten. Het was een feest voor de váders en kinderen. Dus niets moeders op de tribune, zwaaiend, klappend, joelend én zich lekker volstoppend met lekkernijen…
Volgens onze buuf was dit de enige dag dat de vaders iets alléén met de kinderen deden (?). Ik mocht er dus niet in, en mijn arme vaderloze kinderen piekerden er niet over zonder mij te blijven….
Het kadootje mochten we gelukkig wel meenemen. Een T shirt met daarop handafdrukjes van Ibrich, en een tekening van Jitse voor: “de beste vader van de wereld”.

Vermaak

Af en toe moet er in huis wat nieuw speelgoed komen.

In Praia Azul kregen we van Ana en Kleber twee mooie ronde tonnen mee voor Marilaine die deze met haar krantenrolletjes decoreert en verkoopt. Ik heb nog geen haast om ze weg te brengen, want de kinderen vermaken zich er opperbest mee. Zowel Jitse als Ibrich kunnen helemaal in de ton. Deksel erop, en je hebt er geen kind meer aan. Rollen in de ton is ook leuk, en op de tegelvloer gaat dit heel gemakkelijk.

Vandaag kwam ik op straat Miriam tegen. Een vrouw die je altijd (in wind en weer) hard aan het werk ziet met het verzamelen van oud papier. Ze droeg een megagrote televisie doos. Ik vroeg of ze hem wilde verkopen. Dat wilde ze wel, en droeg hem voor me naar huis. Nu is het een leuk speelhuis voor Jitse en Ibrich, en straks kunnen we, als we hem wat kleiner maken, er wat spullen in opsturen die we naar Nederland willen hebben.

Ook sinds kort hebben we een kaartspel met 6 dobbelstenen, waar Jitse al heel aardig de weg mee weet. De dobbelstenen (2 rode, 2 witte en 2 groene) gaan samen in twee op elkaar gestapelde lege yoghurtbakjes en zijn dan een raket. (Heel hard mee rammelen).

En de witte dobbelstenen zijn polities, de rode dobbelstenen australische polities (rangers, van de DVD Skippy, de bushkanguroo)

Beunhazen en onbenullen

Dat we het niet zo op hebben met Braziliaanse automonteurs had een oplettend lezer al kunnen opmerken; dit zijn echter niet de enige beunhazen in dit land.

Onlangs ging ik naar de Ferreteria op de hoek een blok verder om een lamp voor in de bus te kopen. Ze hadden inderdaad zoiets, een soort van looplamp aan een lang snoer met aansluitingen die rechtstreeks op de accu geklemd konden. Het enige wat er aan ontbrak was de gloeilamp zelf.

Geen probleem, die hadden ze ook. De man kwam aanzetten met een lamp voor het lichtnet. Ik wees op het doosje, waar "110 Volt" op stond.
"Dat kan toch niet op de accu van de auto?"
"Jawel hoor, geen enkel probleem".
"Hè, maar dat is toch 12 Volt??".

Na stug volhouden gind de man op zoek naar een andere lamp, en kwam aanzetten met een spaarlamp voor het lichtnet. Opnieuw van 110 Volt. Hij wees op het doosje, waar "11 W" op stond.
"Hier, deze is 11, dan kan dat dus".
"Nee, dat is Watt, het gaat me niet om de Watts, ik moet 12 Volt hebben".
"Ja, maar dit is 11, dat kan echt wel op 12."
"Ja, maar dat zijn WATTs. Een auto-accu is 12 VOLT. Het gaat om Volt. Kijk maar hier, hier staat op ditzelfde doosje dat het voor 110 Volt is".

Nou als ik zo moeilijk deed konden ze me niet helpen. Zulke ingewikkelde lampen hadden ze niet.

Schuin er tegenover in dezelfde straat wisten ze meteen wat ik bedoelde, en had ik een goede gloeilamp te pakken. De man keek nog wel even naar de looplamp.

"Die hebben we hier ook. Mag ik vragen wat hij kostte?"
"18"
"Ai, da's duur. Hier is het 14".

Thuisgekomen vertelde ik het verhaal aan Ingeborg. Die merkte op: "Ja, die lui in die winkel begrijpen niet veel. Mij snappen ze ook nooit".

Verbijsterend dat dat kan... Je staat al tientallen jaren in een winkel die electriciteitsdingen verkoopt, en je hebt geen flauw benul van het verschil tussen Volts en Watts, en dat een lichtnetlamp het niet doet op een autoaccu. Nou snap ik ook wel dat niet iedereen hier een even hoge opleiding heeft, maar je mag toch wel enige basale vakkennis van zo'n winkelier verwachten, lijkt me.

Nou ja, we weten nu in elk geval welke winkel we niet meer heen moeten voor electrische waar.

Vrienden…

Gistermorgen kreeg ik van de postbode twee enveloppes. De ene was van Harlekijn, het kinderdagverblijf waar Jitse en Ibrich in Haren naar toe gaan, de andere was van het gasflessenstation. Nieuwsgierig maakte ik ze beiden open. Die van Harlekijn het eerst. Uit de enveloppe buitelde een slinger van rode harten, met daarop een brief en lieve wensen van de kinderen en leidsters van Harlekijn. Wat een leuke verassing! Jitse was er erg vereerd mee, en sloeg meteen aan het tekenen voor weer een antwoord. De slinger kreeg een ereplaats in de kinderkamer.

De post van het gasflessenbedrijf bevatte ook een grote verrassing: het was een verjaardagskaart met de volgende poëtische tekst:

“A cada manha a vida renasce em você, trazendo novas emoções, surpresas, alegrias e até lágrimas. Que você saiba transformar suas pedras em flores e que o seu caminho se torne cada vez mais repleto de sucessos e felicidades!
Feliz Aniversário
São os mais sinceros votos dos seus amigos do Posto Cavalhada

En in de rechterbovenhoek:
Apresente este cartão e ganhe 10% de desconto na compra do gas 13kg


Nu jullie je best gedaan hebben om dit te ontcijferen hier een houterige poging tot vertaling:

“Iedere ochtend ontwaakt het leven in u, en brengt nieuwe emoties, verrassingen, blijdschap en soms zelfs tranen. Moge u uw stenen weten te transformeren in bloemen en dat uw weg steeds voller moge worden van successen en blijdschap.
Een fijne verjaardag.
Met de beste wensen van uw vrienden van de Post Cavalhada.

Bij inlevering van deze kaart ontvangt u 10% korting op een fles gas van 13 kg.


Nu werd ik altijd al blij als ik het leuke deuntje hoorde waarmee de gasflessenauto door de straten rijdt, maar nu kan het helemaal niet meer stuk. Mijn vrienden van het gasflessenstation. Ik zal ze nooit vergeten.

Een lekker lang weekend aan het strand

Omdat het afgelopen weekend lekker weer zou zijn, rond de 25 graden, besloten we om weer eens een tripje te maken naar het strand, naar onze vrienden Kleber en Ana en hun dochters Helen(4) en Juliana(8) die daar de Posada Praia Azul runnen. Maar het lekkere weer schoof op richting maandag en dinsdag. Gelukkig heeft Rinke een flexibele baan, en dus besloten wij het weekend gewoon mee op te schuiven. Vrijdag en zaterdagochtend heeft Rinke dus nog gewerkt, en aansluitend stapten we in onze kombibus en togen richting de kust. Rinke had ook de laptop van zijn werk mee, en ondanks het gehobbel en de felle zon beviel het hem bijzonder goed om tijdens het rijden nog wat te kunnen werken.

Aangekomen in Praya Azul werden we hartelijk ontvangen met een avondmaal van zelfgebakken brood (gemaakt van een combinatie van bloem, lijnzaad en maniok), honing van Klebers eigen bijen, en verse sap van papaya met mandarijn. De kleine meisjes stonden al op uitkijk, en Jitse die ze nog kende van de vorige keer was meteen helemaal in zijn element met die twee. Door de grote foyer van het wat vervallen hotel konden ze lekker rennen en gek doen, op alle sofa’s en grote fauteuils die daar staan.

De volgende dag (zondag)namen ze ons mee naar de Fazenda. Een stuk land van Klebers vader, waar zijn koeien los rondlopen, en hij suikerriet, mais, en bomen verbouwd, en zijn bijen houdt natuurlijk.

Daar maakten we een flinke wandeling tot aan de rand van de lagune, waar de kinderen zich vermaakten met grote stukken droog pitrusachtig riet. Daarna was het smullen geblazen van een churasco (braziliaanse barbeque). Ook was er verse door Kleber gevangen vis. Een jeugdvriend van Kleber kwam nog even aanwaaien met Dudo, zijn zoontje van 2 jaar. Zij kenden elkaar vanaf de tijd dat ze beiden ongeveer 4 jaar waren, de leeftijd van Jitse en Helen nu dus. Heel grappig. Ze wensten elkaar prettige vaderdag (dat was het namelijk hier) en haalden wat oude herinneringen op.

Daarna ging iedereen her en der een tukje doen in het zonnetje terwijl de kinderen zich vermaakten (ze waren dolle koeien), en ik probeerde of ik met het pitrus spul ook een mand kon vlechten (niet dus, verliep teveel in dikte). Ook hebben de kinderen en ik nog even wat armbandjes gevilt wat wel in de smaak viel want kliederen met sop en water is altijd een feest…

De volgende dag een lange wandeling gemaakt langs het strand, waarbij Rinke op een gegeven moment de voetbal wegschopte die we mee hadden, en wel een km hard moest lopen om hem weer te pakken te krijgen. Zo’n stevige wind stond er. Het was dus geen zandkastelen weer, maar beschut achter een duin konden we toch heerlijk zitten, en met zand spelen.

De dag werd afgesloten door de een streetdance les voor de buurtkinderen, waaraan ook de kleine Helen heel goed meedeed. Drie avonden per week worden er gratis danslessen voor kinderen gegeven in de foyer van het hotel, een initiatief van Ana die daar de lerareren voor geronseld heeft. De kuststrook is een gebied waar het behalve in de zomer maar een dooie boel is. Voor kinderen is er niets te doen, en veel hebben het thuis niet breed.

Nokkie Outsjie

Net zoals bij veel andere latijnse talen, hebben Brazilianen moeite met een "S" aan het begin van een woord. "Sport" wordt "Esporte", "Special" wordt "Especial", etc etc. Wat echter vooral kenmerkend is voor het Braziliaanse Portugees, is dat ze vinden dat de meeste medeklikers aan het eind van een woord ook niet kunnen. In tegenstelling tot Fransen zijn ze hier niet heel schuw voor het gebruik van engelse internationale termen, dus dat levert dan vaak merkwaardig aandoende uitspraken op.

Zo is er hier een winkel (een Wall-Mart versie) waar met koeieletters "BIG" op staat, maar dat spreek je hier dus uit als "Biggy" - waarmee het gelukkig meteen al een stuk minder protserig overkomt. Verder kennen ze ook "Pingy Pongy", en als je de kroeg in gaat kun je een "drinky" bestellen. Ook kennen ze hier de film "Kingy Kongy".

Een ander kenmerk van de Braziliaans-Portugese uitspraak is dat vrijwel elke T of D uitgesproken wordt als "tsj" of "dzj". Een beetje als bij ons in het woord "politie", maar dan nog wat scherper en harder en een "j" er tussen. Ook dat wordt natuurlijk toegepast in verengelste termen, dus een "notebook" computer heet hier een "nootsjie boekie" en "Knock-out" wordt "Nokkie Outsjie". En dan is er nog die bekende filmster "Bradzjy Pitsjy", en de vroegere voorman van de popgroep "The Police" heet hier "Estingdzjy".

Tot slot doen ze hier nog gekke dingen met H's: die worden niet uitgesproken, behalve als het een R is. Een populaire muziekstijl is is tegenwoordig "ippy oppy", en als ze het hier over "hocky" hebben bedoelen ze dus "rock" muziek en niet de sport. Mijn eigen naam is "Hinke Oekstra", en een populaire versie van linux heet hier "Hedtsjie Edtjsie" (Red Hat Linux).

Ibrich heet hier "Ibrishj", maar met het "Ibi" wat we tegenwoordig vaak gebruikten hebben ze minder moeite. Jitse heet "Zjitse".

Moord & Doodslag

"575 moorden al sinds 1 januari", stond er vandaag met koeieletters op de voorpagina van een krant. Dat getal had betrekking op de hele deelstaat, met 18 miljoen inwoners.

Als we dat vergelijken met Nederland, dan zijn daar iets minder inwoners, en 250 moorden per jaar. Hier is het dus aardig wat misdadiger, met 3.6 keer zo veel moorden per jaar per inwoner. Hoewel het natuurlijk ook weer zo is dat dit jaar blijkbaar een erg misdadig jaar is, want anders stond het niet met zulke koeieletters op de voorpagina.

Volgens collega Hugo vallen er relatief veel slachtoffers onder de politie. In Nederland is het gewoonte om, als je een bank kraakt, er vandoor te gaan als de politie er aan komt. Hier niet, hier ga je dan een woest vuurgevecht aan. Vorige maand was er nog op het nieuws dat er daarbij een meisje van een jaar of 20 omgekomen was; die kwam nietsvermoedend de hoek om en werd getroffen door een verdwaalde kogel.

Mocht iedereen nu denken dat het hier verschrikkelijk onveilig is: een kans van 1 op 20.000 om in dit jaar dat we hier zijn overhoop geschoten te worden vind ik nog niet bijster groot.

Bovendien vergeet iedereen bij zulk soort cijfers altijd het gevaar van het verkeer. In Nederland is de afgelopen jaren een drastische daling geweest in het aantal dodelijke verkeersslachtoffers: in 2006 nog maar 811. De kans om in Nederland in het verkeer te sterven is dus ongeveer even groot als de kans om hier door een kogel getroffen te worden.

Hoewel er hier soms tamelijk ruig gereden wordt, is de kans om hier in het vekeer te sterven beduidend kleiner dan in Nederland: namelijk ongeveer 745 doden per jaar op een bevolking die groter is (18 miljoen). Dus zoveel onveiliger is het hier uiteindelijk nou ook weer niet. Dat komt natuurlijk vooral omdat er hier toch veel minder verkeer is, met veel minder auto's per hoofd van de bevolking, al zou je dat zo niet zeggen als je de drukke avenida's van Porto Alegre ziet.

Opvallend daarbij is wel dat de kans om hier doodgereden te worden kleiner is dan de kans om hier doodgeschoten te worden, terwijl dat in Nederland andersom is. In Rio de Janeiro schijnt dat helemaal extreem te zijn: daar is een vuurwapen de oorzaak van 60% van de sterfgevallen onder jongeren tot 25, terwijl verkeer voor nog geen 10% verantwoordelijk is. Het schijnt ook dat daar een maand geleden nog een ware oorlog tussen de favela's en de politie gaande was.

Vrouwen

Dit is een land waar rare verhalen de ronde doen. Zo beweerden onze buren bij hoog en bij laag dat er hier in Brazilië vijf keer zo veel vrouwen als mannen zijn. En dat het daarom voor vrouwen heel moeilijk is om aan een man te komen. Een complicerende factor daarbij is nog eens, dat 90% van de mannen volgens hen ook nog eens homo is. Hier, maar met name ook in Rio de Janeiro is dat laatste zo'n groot probleem, dat er serieuze plannen bestaan om vrouwen te gaan exporteren naar andere landen. Als we het niet geloofden, dan moesten we de statisitieken maar opzoeken op internet. Het was echt zo.

Vanmiddag waren we op stap met collega Hugo, en die bevestigde dat hij hetzelfde verhaal had gehoord - onafhankelijk van ons dus - althans, dat van die geslachtsratio. Dat van die homo's had hij er nog niet eerder bij gehoord. Net als Ingeborg had hij een en ander maar eens nagezocht op internet, en inderdaad, zie de bevolkingspiramide hiernaast.

Dus mannen die nog een vrouw zoeken: komt allen hierheen, het stikt hier van de wanhopig smachtende vrouwen die niet aan de man kunnen komen... Bijkomend voordeel is ook nog eens dat volgens de Gaucho's de vrouwen van hier de mooiste van de hele wereld zijn.

Overigens verschillen over dat laatste de meningen ook wel eens, want een homo die Ingeborg in het internetcafé tegen kwam (een echte) beweerde juist dat de vrouwen van hier de lelijkste van de wereld zijn. Maar die heeft er natuurlijk geen verstand van.