5 x 10 = ??

Martin (12) is een hele pientere jongen, maar gaat zoals al gezegd niet naar school. Het antwoord op de vraag waarom dat zo is ontwijkt hij, evenals zijn grote geheim dat ons gaanderweg toch steeds meer op ging vallen. Martin kan namelijk nauwelijks lezen, en nog minder schrijven. Ook rekenen gaat hem slecht af. Dit viel op in het internetcafé waar ik hem mee naar toegenomen had om hem te leren e-mailen. Voor een gratis hotmail account moet je 18 zijn, en toen ik hem vroeg een geboortedatum te bedenken die hem 18 jaar zou maken, moest hij mij het antwoord schuldig blijven. Zijn geboortejaar wist hij ook niet te noemen, maar dat komt hier wel vaker voor. Onze buurvrouw in Porto Alegre had bijvoorbeeld de zelfde geboortedatum als haar zus, terwijl zij toch ongeveer een jaar in leeftijd verschilden. Maar moeder was vergeten wie van de twee het eerste gekomen was, en ook de dag wist ze niet met zekerheid te zeggen. Toen ze zich op een gegeven moment gingen registreren voor een identiteitsbewijs had de ambtenaar derhalve maar een datum geprikt.

Martin is een meester geworden in het verbloemen van zijn analfabetisme. Hij schaamt zich ervoor want als hij het aan zijn vriendjes vertelt lachen ze hem keihard uit. Dus heeft hij het er liever niet over.
Rinkes vader maakte zich er al boos over. Van die jongen komt niets terecht, zei hij. Wat voor kansen heeft dat kind nou, als hij niet naar school gaat? Wij probeerden hem daarin een beetje bij te sturen. School is echt niet zaligmakend, er wordt een boel tijd verdaan op school, en veel enthousiasme en leergierigheid in de kiem gesmoord. Als een kind maar kan lezen, schrijven en rekenen, en pienter en leergierig is, kan het zijn eigen weg wel vinden. En er is altijd nog tweede kans onderwijs, toch?

Maar als je niet kunt lezen en rekenen zoals Martin? Dan is er niet veel redelijk betaald werk dat je kunt doen. Zelfs om bediende in een van de talrijke kleine winkeltjes te worden, moet je dat toch kunnen.

Of niet? Het niveau van het winkelpersoneel is vaak ook bedroevend laag. Zo ontving ik een zeer uilige blik van het meisje in de winkel waar ik vandaag 10 balpoints a 50 cent wilde betalen met 5 reaal. Vervolgens ging ze met de rekenmachine controleren dat het totaalbedrag inderdaad 5 reaal was.