Ik schreef al eerder dat ik een serieuze crisis vrees. En ik schreef al eerder dat wij destijds vanuit mijn werkgever (STRO) nog gewaarschuwd hebben bij de invoering van de euro.
De bezwaren die we toen hadden zijn allemaal uitgekomen. En: de oplossingen die nu in de EU koortsachtig bedacht worden, zijn allemaal lapmiddelen die niets doen aan de structurele problemen die de euro als munt heeft.
Opvallend is trouwens het politiek opportunisme uit de hoek van de VVD. Het "wetenschappelijk bureau" van deze partij zit nu te roepen dat we uit de euro moeten en naar een neuro toe moeten. Als dat "wetenschappelijke" bureau nu eens bij de invoering niet voorop gelopen had in de jubelende euroforie, maar normaal z'n werk had gedaan en open gestaan had voor de kritiek die menig serieus econoom toen had, dan hadden we nu niet met de gebakken peren gezeten. De VVD, was dat trouwens niet die partij die onlangs nog er voor pleitte om wetenschap gewoon maar af te schaffen?
Waarom was de euro vanaf het begin een slecht idee?
Het probleem van een enkele munt voor verschillende landen is dat die landen economisch gezien niet genoeg op elkaar lijken. Landen in Noord Europa hebben bij voorbeeld eigenlijk een continu exportoverschot, terwijl veel zuidelijke landen een continu importoverschot hebben. Vroeger - met de eigen munten - werd dat na verloop van tijd automatisch gecorrigeerd doordat de munten van zulk soort landen regelmatig weer wat (of veel) devalueerden. Zulke devaluaties zijn een correctie op zulke verschillen: daardoor werden producten uit dat land goedkoper waardoor de export weer kon stijgen; tegelijkertijd werden voor de inwoners van zo'n land de importproducten duurder na devaluatie van de eigen munt, waardoor de import weer daalde.
Dit alles is precies de reden waarom één lire bij voorbeeld nauwelijks een cent waard was: dankzij de lange historie van vele devaluaties.
Nu, met de euro, kan zulk soort devaluatie niet meer; we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Daardoor leven vele Zuidelijke landen als het ware op de zak van Noordelijke. Dat klinkt mooi, maar als de bevolking dat niet meer ziet zitten heb je een probleem. En je hebt helemaal een probleem als naar aanleiding van een kredietcrisis de schulden van zo'n land dan ineens opgeblazen worden.
Maar Amerika kan toch ook één munt hebben?
Klopt. Binnen Amerika zie je dat soortgelijke verschillen tussen staten opgelost worden dankzij arbeidsmigratie: als het in een bepaalde staat niet goed gaat, verhuizen veel bewoners naar een staat waar het wel goed gaat.
In Europa gaat die vlieger niet op. Arbeidsmigratie is er veel lastiger, alleen al vanwege het feit dat er niet één taal gesproken worden. En is er wel arbeidsmigratie, dan heb je de poppen aan het dansen want dan ziet men ineens al die Polen, Roemenen en Bulgaren niet zitten in b.v. Nederland of Duitsland.
Wat gaat er nu gebeuren dan?
Da's natuurlijk koffiedik kijken. De huidige oplossingen doen op geen enkele manier iets aan de geschetste redenen waarom de euro niet werkt. Ik verwacht dan ook dat Griekenland failliet zal gaan, en daarna min of meer gedwongen (officieel kan dat niet, dus zal het officieel vrijwillig zijn) de eurozone zal verlaten. Dat kan lang duren of kort duren. Waarschijnlijk ergens volgens jaar.
Ondertussen zal Italië grote problemen geven, en eigenlijk ook uit de euro moeten stappen. Gaan ze niet doen, dus moeten er nog weer meer enorme sommen in een noodfonds komen. En dan denk ik dat ofwel Duitsland of Nederland dwars zal liggen en het niet meer zal pikken.
Vervolgens schat ik in dat ook Frankrijk zwaar in de problemen komt. Dit omdat Frankrijk relatief veel Griekse staatsobligaties heeft die op het moment van een Grieks failliet volkomen waardeloos worden. Een aantal grote Franse banken zal dan zwaar in de problemen komen, en dreigen om te vallen. Frankrijk zal deze grote banken proberen te redden, en dat zal wel lukken, maar zal miljarden kosten. Waardoor het land zelf in de problemen komt.
En dan is het hek van de dam. Frankrijk is immers kernland van de EU, en samen met Duitsland de initiator van de muntunie.
(Niet de ontwerper trouwens. Hoewel veel kranten stellen dat de euro na de Duitse eenwording ontworpen werd als politiek spel om Duitsland als groot land aan Europa te binden, is dat mijns inziens onzin. De euro kwam, niet onder die naam natuurlijk, al heel vroeg (begin jaren 80) voor in de plannen van de European Round Table of Industrialists, de grote lobbyclub van grote multinationals in Europa. Het is bijna griezelig hoe nauwgezet hun vroege plannen jaren later door de politiek uitgevoerd zijn. Maar dit terzijde.)
Wat er daarna gebeurt durf ik geen uitspraken over te doen. Maar ik voorzie inktzwarte scenario's, waar we nog tientallen jaren last van zullen krijgen. Het zal wel overwaaien, na een krimp komt er weer groei , hoor ik wel eens. Inderdaad, over dertig jaar zal het vast wel overgewaaid zijn. Maar tot die tijd...
Nederland
Ik verwacht trouwens ook dat Nederland dan zware problemen krijgt. De verwevenheid van de economie met Frankrijk is heel groot, en als dat land gedoe krijgt is het al niet best. Daarnaast is Nederland potentieel een groot risico vanwege de enorme hoeveelheid particuliere schulden dankzij.... de hypotheekrenteaftrek. Een draak van een regeling die er voor zorgt dat huizenprijzen jaren achtereen enorm opgedreven zijn, en waar uiteindelijk niemand iets mee opgeschoten is behalve de projectontwikkelaars die de behypotheekte nieuwbouw maakte, en de banken die de hypotheken verstrekten. Half Nederland zit daardoor tot z'n nek in de schulden, en zodra de huizenprijzen echt substantieel gaan zakken, komen de banken daardoor in serieuze liquiditeitsproblemen, waarmee we weer in het bekende scenario terecht komen: omvallende banken, kapitalen aan staatssteun, etc etc.
Al met al nog een reden waarom we eigenlijk maar beter niet terug kunnen gaan.
Wat moet ik met m'n geld?
Iedereen die nog geld in euro's heeft zou ik echt aanraden daar iets anders mee te doen. De euro zou wel eens niet meer kunnen bestaan over één of twee jaar, en wat het dan nog waard is is maar zeer de vraag.
Maar ja, wat je er dan mee moet doen? Ook de huizenmarkt dondert waarschijnlijk in elkaar, dus da's geen optie. Goud? Lijkt dom, de prijs was nooit zo hoog.
Misschien is de beste optie nog de zogenaamde BRIC landen: Brazilie, Rusland, India, China - momenteel landen die het enorm goed doen. Maar ja, een eng regime zoals in China wil je het liefst ver van blijven. En om je geld nou door te sluizen naar het land van de meest meedogenloze schurk van de afgelopen decennia en z'n maffia-kliek daar - lieden die zonder blikken of blozen een batiljon tanks dwars over een school vol kinderen laten rijden met honderden dooie kleuters tot gevolg, en lieden die elke kritische journalist van staatswege omleggen of vergiftigen, daar moet ik ook niet aan denken.
Misschien is Brazilië nog de beste optie?
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
7 opmerkingen:
Dit is echt een onzinnig verhaal. Allereerst is Nederland een enorme exporteur maar de gulden is nooit een internationaal gebruikte munt geweest zoals de D-mark of het Engelse pond. De economen vertellen dat de jaren '70 voor de Nederlandse economie een verloren decennium is en dat pas toen de gulden aan de mark gekoppeld werd de groei weer op gang kwam. Als Nederland uit de euro stapt of er nooit in gestapt was zou de export veel lager zijn en Nederland dus een minder rijk land.
Je zou zelfs de stelling aankunnen dat Nederland door de zuidelijke landen gesubsidieerd wordt doordat zij de euro laag houden. Het zou dan ook niet gek zijn als de noordelijke landen wat inflatie accepteerden zodat de zuidelijke landen hun schulden op die manier zien slinken. Weliswaar enigszins ten koste van de spaartegoeden en het bedrijfsleven (hogere rente) maar dat moet dan maar.
Die zuidelijke landen zijn in de problemen gekomen doordat hun rente ineens spectaculair daalde toen ze in de euro kwamen en dus makkelijk veel konden lenen, met als gevolg het idiote begrotingstekort in Griekenland, de idiote staatsschuld in Italië en de idiote huizenbubbel in Spanje. Boontje komt nu om z'n loontje. Het uit de euro stappen van die landen helpt geen zier. Ofwel hun schulden blijven in euro's waardoor ze die met hun gedevalueerde munten helemaal niet meer kunnen betalen ofwel de schulden worden omgezet in de nieuwe munten waardoor de Franse banken etc alsnog omvallen.
Wat er nu moet gebeuren is dat Nederland en andere sterke landen deze crisis gebruiken om afdwingbare begrotingsregels erdoor te krijgen en dan zullen Griekenland en Italië moeten hervormen en staatsbezittingen verkopen. Dat wordt pijnlijk maar het zijn geen arme landen, ze overleven dit heus wel. Hopelijk zijn de huidige problemen nu eindelijk eens aanleiding om goede politici te verkiezen en niet langer corrupte clowns as Berlusconi.
Ik hoop dat de huizenprijzen in Nederland nu eindelijk de weg omlaag vinden en doorzetten, dan kan ik er misschien ook ooit één kopen. Voor mensen die op de top van de markt gekocht hebben met een aflossingsvrije hypotheek is dat een hard gelag, maar daar zijn schuldsanering en faillisement voor uitgevonden. Een alternatief is er niet, en het subsidiëren van de rijken, wat zo populair is in Nederland, moet toch echt eens afgelopen zijn.
Ha Iljitsch.
Je eerste alinea: helemaal mee eens. Ik onderschrijf dat compleet. Ik zie alleen totaal niet in waar dat ergens in tegenspraak is met mijn verhaal.
In de derde alinea onderschrijf je zelfs compleet mijn verhaal, en stel je dus dat een schuldenprobleem heeft kunnen escaleren doordat de euro allerlei economieen te stringent aan elkaar koppelde. Dat verhaal van die rente is daar onder meer een gevolg van.
Dat het uit de euro stappen van die landen geen zier helpt ben ik ook wel met je eens.
Ik moet dan ook niets hebben van dat onzinnige populistische PVV-geblaat. De euro was een stom idee, maar we zitten er nou eenmaal aan vast, en hem weer afschaffen zou alleen maar nog veel meer ellende opleveren.
Wat betreft je vierde alinea: ik geloof geen barst van het sprookje van "afdwingbare begrotingsregels". In de eerste plaats lost dat echt niet alles op. In de tweede plaats zijn zulke harde regels uiteindelijk toch weer boterzacht. Immers, de euro begon ook met een stabiliteitspact waar vervolgens alle landen schijt aan hadden toen dat zo uit kwam.
Over je laatste alinea zijn we het 100% eens.
"afqwingbare begrotingsregels" in een tijd van economische recessie is natuurlijk een ramp. Ik weet niet of terugkeer naar de Drachma zo'n slecht idee is voor Griekenland; uitstappen van onder de invloed van de troika (IMF, World Bank en ECB) zou heel goed zijn, zoals de geschiedenis van Argentia duidelijk laat zien. Natuurlijk had Argentinia nog hun eigen munt, maar bankrupt gaan en onder de in vloed van het IMF ontsnappen, was waarschijnlijk de beste keuze die ze ooit hebben gemaakt (eerst 3 maanden paniek en ellende en daarna spectaculaire economische groei, die nog steeds volhoudt).
De euro problemen waren natuurlijk volkomen voorspelbaar, net zoals de "housing bubble", die overigens absoluut niets te maken heeft met de euro.
Ik weet dat de VS slechte beslissingen heeft genomen (het schijnt dat veel van de schaduw praktijken van de banken in de VS verzonnen zijn dankzij deregulering), maar de ECB kan er ook wat van! Wanneer worden die instanties eindelijk eens onderhevig aan democratische verkiezingen?!
De vader van deze wat somberende mensen zal wat positieve zaken melden als tegenwicht:
-tot nu toe was Nederland de best presterende economie op het Europese continent (met een relatief lage werkloosheid).
-het gemiddelde inkomen in Nederland is het hoogste in de Europese Unie. Bovendien werken we hiervoor het minst.
-ondanks klachten over het onderwijs gaat het eigenlijk wel goed: 37% meer studenten dan 10 jaar geleden; op wetenschappelijk gebied behoort Nederland tot de subtop en in 10 jaar is het voortijdig schoolverlaten substantieel gedaald.
-de inkomensverschillen zijn hier laag vergeleken met andere landen
-de levensverwachting behoort hier tot de hoogste in Europa. Dat komt misschien ook omdat hier op een na de minste mensen zijn met overgewicht.
Zo kan ik nog doorgaan met gezondheidszorg, woningen, leefsituatie, enz. We hebben hier in de politiek wat idioten, vooral een die onevenredig veel aandacht krijgt in de media. En we hebben hier geen aardbevingen en andere rampen komen ook weinig voor.
Hoe het in de toekomst zal gaan is duister, maar tot nu toe was het een positieve ontwikkeling in Nederland!
Siep Hoekstra
Ha Ingeborg, Rinke, Jitse en Ibi. We lazen jullie blog over jullie verblijf in nz. Ook bij ons is de reis inmiddels rond! Kan ik jullie ook ergens mailen?
Pieter
@Siep:
Ook dit rijtje onderschrijf ik. Tot voor kort moest ik ook helemaal niets hebben van die zwartgallige zeurpieten die niet doorhebben hoe goed we het in Nederland eigenlijk voor elkaar hebben.
Echter, sinds slechts een paar jaar is het wel even andere koek; zowel internationaal in Europa, als qua binnenlandse politiek is het rampzalig.
Natuurlijk heeft zoiets nog niet direct invloed op de statistieken. Vandaar ook die mooie rooskleurige staatjes.
Hoi Pieter
Wij kunnen je blog; Pieter's blog niet vinden. Kun je even een linkje opsturen?
groetjes, Ingeborg
Een reactie posten